تعریف برکت
«بَرَکاتٍ» جمع «برکت»، به موهبتهاى ثابت و پایدار گفته مىشود، در مقابل چیزهاى گذرا. در معناى «برکت»، کثرت، خیر و افزایش وجود دارد. برکات، شامل برکتهاى مادّى و معنوى مىشود، مثل برکت در عمر، دارایى، علم، کتاب و....
بعضی از کار‌ها باعث با برکت شدن خانه و کاشانه می‌باشد که در پست‌های بعدی به آن‌ها خواهیم پرداخت
و در این پست به کارهایی که باعث می‌شه از خانه برکت کم یا حتی برکت قطع شود را بیان می‌داریم:
1- موسیقی، قمار و شراب
امام صادق (علیه السلام) فرمود: «لَا تَدْخُلُ الْمَلَائِکَةُ بَیْتاً فِیهِ خَمْرٌ أوْ دَفٌّ أوْ طَنْبُورٌ أوْ نَرْدٌ وَلَا یُسْتَجَابُ دُعَائُهُمْ وَتُرْفَعُ الْبَرَکَةُ عَنْهُمْ؛ 3 فرشتگان به خانه‌ای که در آن شراب و [آلات موسیقی، مانند:] دایره، طنبور، یا [آلات قمار، مانند:] نرد باشد، داخل نمی‌شوند و دعای اهل آن خانه مستجاب نمی‌شود و برکت از [زندگی] آن‌ها برداشته می‌شود.»
2- نبودن فرزند: رسول اعظم (صل الله علیه و آله) فرمود: «بَیْتٌ لَا صِبْیَانَ فِیهِ لَا بَرَکَةَ فِیهِ؛ 12 خانه‌ای که بچه در آن نیست، برکت در آن نیست.»
3- مهجوریت قرآن: حضرت علی (علیه السلام) فرموده است: «اَلْبَیْتُ الَّذِِی لَا یُقْرَاُ فِیهِ الْقُرْآن وَلَا یُذْکَرُ اللهُ فِیهِ تَقِلُّ بَرَکَتُهُ وَتَهْجُرُهُ الْمَلَائِکَةُ وَتَحْضُرُهُ الشَّیَاطِین؛ 13خانه‌ای که در آن، قرآن تلاوت نشود و یاد خداوند نباشد، برکتش کم می‌شود و فرشتگان از چنین خانه‌ای دوری می‌کنند و شیاطین در آن حاضر می‌شوند.»
4. قسم خوردن برای فروش کالا
روزی امیر مؤمنان (علیه السلام) وارد بازار شد و خطاب به اهالی بازار فرمود: «السَّلَامُ عَلَیْکُمْ اَهْلَ السُّوقِ، اِتَّقُوا اللهَ فِی الْحَلْفِ فَاِنَّهُ یُزْجِی (یُنْفِقُ) السّلْعَةَ وَیَمْحَقُ الْبَرَکَةَ؛ 4 سلام بر شما‌ای اهالی بازار! در قسم خوردن از خدا پروا کنید که باعث کم‌شدن کالا و از بین رفتن برکت می‌شود.»
5. چاپلوسی: امام صادق (علیه السلام) در روایتی چنین فرمود: «اَیُّمَا مُؤْمِنٍ خَضَعَ لِصَاحِبِ سُلْطَانٍ أوْ مَنْ یُخَالِطُهُ عَلَی دِینِهِ طَلَباً لِمَا فِی یَدَیْهِ مِنْ دُنْیَاهُ اْخْمَلَهُ (اَهْمَلَهُ) اللهُ وَمَقَتَ عَلَیْهِ وَوَکَلَهُ اِلَیْهِ فَاِنْ هُوَ غَلَبَ عَلَی شَیءٍ مِنْ دُنْیَاهُ وَصَارَ فِی یَدِهِ مِنْهُ شَیءٌ نَزَعَ اللهُ الْبَرَکَةَ مِنْهُ؛ 5 هر مؤمنی که برای صاحب سلطه و یا کسی که در آمیختن با آن به ضرر دینش است، تواضع و فروتنی کند و منظورش از این فروتنی به دست آوردن چیزی باشد که در دست اوست، خدواند او را رها کرده، بر او خشم می‌گیرد و او را به همان شخص وا می‌گذارد. و اگر حتّی [مالی از این راه به دست آورد و] از دنیای این افراد چیزی به او برسد، خداوند برکت را از آن مال برمیدارد.»
6. خیانت در شراکت
رسول خدا (صل الله علیه و آله) می‌فرماید: «یَدُاللهِ فَوْقَ اَیْدِی الْمُشْتَرِکِینِ مَا لَمْ یَخُنْ اَحَدُهُمَا صَاحِبَهُ فَاِذَا خَانَ اَحَدُهُمَا رَفَعَ اللهُ یَدَهُ عَنْ اَیْدِیَهُمَا وَذَهَبَتِ الْبَرَکَةُ مِنْهُمَا؛ 6 دست [قدرت و عنایت] خداوند تا زمانی بالای دستان افراد شریک است که یکی از آن‌ها به دیگری خیانت نکند. هنگامی‌که یکی از آن‌ها مرتکب خیانت شود، خداوند دست خود را از دست آن‌ها برمیدارد و برکت را از آن‌ها می‌برد.»
7. مال حرام
امام موسی کاظم (علیه السلام) به شخصی به نام داوود، چنین فرمود: «یا داوود! اِنَّ الْحَرَامَ لَا یَنْمِی وَاِنْ نَمَی لَا یُبَارَکُ لَهُ فِیهِ وَمَا اَنْفَقَهُ لَمْ یُوجَر عَلَیْهِ وَمَا خَلَّفَهُ کَانَ زَادَهُ اِلَی النَّار؛ 7 مال حرام زیاد نمی‌شود، اگر هم زیاد شود برکت ندارد و آنچه از مال حرام انفاق شود، پاداش ندارد. و آنچه را هم باقی بگذارد برای رفتن او به جهنم، خرج خواهد شد.»
8. سستی ورزیدن در خواندن نماز
حضرت فاطمه زهرا (س) می‌فرماید که از پدرم رسول خدا (صل الله علیه و آله) پرسیدم: «کسی که در خواندن نماز سستی بورزد و در اقامه آن کوتاهی کند، چگونه است؟» آن حضرت فرمود: «چنین شخصی به شانزده خصلت در دنیا و آخرت، مبتلا می‌شود: پیامد نخست از پیامدهای منفی دنیایی بی‌توجهی به نماز، این است که «یَرْفَعُ اللهُ الْبَرَکَةَ مِنْ رِزْقِهِ؛ خداوند برکت را از روزی او برمیدارد. پیامد دوم آن این است که «یَرْفَعُ اللهٌ الْبَرَکَةَ مِنْ عُمْرِهِ؛ 8 خداوند، برکت را از عمر او می‌گیرد.»
9. سفره‌های بی‌برکت
نگفتن بسم الله هنگام خوردن غذا: از پیغمبر اکرم (صل الله علیه و آله) سؤال شد: «آیا شیطان می‌تواند با انسان هم‌غذا شود؟» فرمود: «آری»، کُلُّ مَائِدَةٍ لَمْ یُذْکَر بِسْمِ الله عَلِِیْهَا یَأکُلُ الشَّیْطَانُ مَعَهُمْ وَیَرْفَعِ اللهُ الْبَرَکَةَ عَنْهَا؛ 9 هر غذائی که نام خدا بر آن برده نشود، شیطان با آنان هم غذا می‌گردد و خداوند برکت را از آن سفره برمیدارد.»
10. خانه‌های بی‌برکت
نبودن فرزند: رسول اعظم (صل الله علیه و آله) فرمود: «بَیْتٌ لَا صِبْیَانَ فِیهِ لَا بَرَکَةَ فِیهِ؛ 12 خانه‌ای که بچه در آن نیست، برکت در آن نیست.»
مهجوریت قرآن: حضرت علی (علیه السلام) فرموده است: «اَلْبَیْتُ الَّذِِی لَا یُقْرَاُ فِیهِ الْقُرْآن وَلَا یُذْکَرُ اللهُ فِیهِ تَقِلُّ بَرَکَتُهُ وَتَهْجُرُهُ الْمَلَائِکَةُ وَتَحْضُرُهُ الشَّیَاطِین؛ 13خانه‌ای که در آن، قرآن تلاوت نشود و یاد خداوند نباشد، برکتش کم می‌شود و فرشتگان از چنین خانه‌ای دوری می‌کنند و شیاطین در آن حاضر می‌شوند.»
11. اسراف
امام صادق (علیه السلام) فرمود: «اِنَّ مَعَ الْاِسْرَافِ قِلَّةُ الْبَرَکَةِ؛ 14اسراف کردن، باعث کم‌شدن برکت می‌شود.»
همچنین امیر مؤمنان علی (علیه السلام) نیز می‌فرماید: «التَّبْذِیرُ قَرِینُ مُفْلِسٍ؛ 15 زیاده‌روی، همراه و همنشین با [انسان] تنگدست است.»
12. پرداخت‌نکردن زکات
رسول خدا (صل الله علیه و آله) می‌فرماید: «اِذَا مُنِعَتِ الزَّکَاةُ مُنِعَتِ الْاَرضُ بَرَکَاتِهَا؛ 16 وقتی که زکات منع شود، زمین نیز از برکت‌هایش منع می‌شود.»
13. امر به معروف و نهی ازمنکر نکردن
پیامبر خدا (صل الله علیه و آله) فرمود: «لَا تَزَالُ اُمَّتِی بِخَیْرٍ مَا اَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ فَاِذَا لَمْ یَفْعَلُوا ذَلِکَ نَزَعَتْ مِنْهُمُ الْبَرَکَاتِ وَسَلَّطَ بَعْضُهُمْ عَلَی بَعْضٍ؛ 17امت من تا زمانی که امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند وضعشان خوب است اما اگر این گونه کار‌ها را ترک کنند، برکت از میان آن‌ها برداشته می‌شود و برخی از آن‌ها بر دیگری تسلط [و برتری] خواهد یافت.»
14. نیتهای آلوده
امام علی (علیه السلام) می‌فرماید: «عِنْدَ فَسَادِ النِّیَّةِ تَرْتَفِعُ الْبَرَکَةُ؛ 18 وقتی نیت‌ها، ناپاک و آلوده شوند، برکت‌ها از بین می‌روند.»
15. عمل منافی عفت
امام رضا (علیه السلام) فرموده است: «اِیَّاکَ وَالزِّنَا فَاِنَّهُ یَمْحَقُ الْبَرَکَةَ وَ یَذْهَبُ بِالدِّینِ؛ 19 از زنا بپرهیزید که برکت را نابود و دین را از بین می‌برد.»
16. جنایت
حضرت علی (علیه السلام) فرمود: «اِذَا ظَهَرَتِ الْجِنَایَاتُ اِرْتَفَعَتِ الْبَرَکَاتُ؛ 20 زمانی که جنایت‌ها آشکار شود، برکت‌ها هم از بین می‌روند.»
17. کوتاهی در قبال برادران دینی
رسول خدا (صل الله علیه و آله) فرمود: «مَنْ حَبَسَ عَنْ اَخِیهِ الْمُسْلِمِ شَیْئاً مِنْ حَقٍّ حَرَّمَ اللهُ عَلَیْهِ بَرَکَةَ الرِّزْقِ اِلَّا اَنْ یَتُوبَ؛ 21 کسی که حق برادر مسلمان خود را ندهد، خداوند، برکت را از روزی [او] برمیدارد، مگر اینکه توبه [و آن را جبران] کند.»
18. خوردن غذای داغ
نقل شده است که پیامبر (صل الله علیه و آله) می‌خواست غذایی را میل کند. وقتی دست برد و متوجه شد که غذا داغ است، فرمود: «دَعُوهُ حَتَّی یَبْرُدَ فَاِنَّهُ اَعْظَمُ بَرَکَةً؛ 22 بگذارید تا غذا خنک شود که برکت بیشتری به همراه خواهد داشت.»
البته منظور از اینکه داغ نخورند این است که صبر کنند تا غذا خودش خنک شود؛ و گرنه فوت‌کردن غذا، خود یکی از عوامل بی‌برکتی است که در روایات به آن اشاره شده است.» 25
19. خشم و غضب خداوند
امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید: «اِنَّ اللهَ تَعَالَی اِذَا غَضِبَ عَلَی اُمَّةٍ ثُمَّ لَمْ یَنْزِلْ بِهَا الْعَذَابَ اَغْلَی اَسْعَارَهَا وَ قَصَّر اَعْمَارَهَا وَلَمْ تُربِحْ تُجَّارُهَا وَلَمْ تَغْزُر أنْهَارُهَا؛ 26 وقتی خداوند بر امّتی خشم و غضب کند و نخواهد که بر آن‌ها عذاب فرو فرستد، قیمت‌ها را در آنجامعه بالا می‌برد، عمر‌ها را کوتاه می‌کند و کاسب‌هایش نفع نمی‌برند و نهر‌ها و چشمه‌هایش جوشان نخواهد شد.»
20. دشنام دادن
امام باقر (علیه السلام) فرموده است: «مَنْ فَحَشَ عَلَی اَخِیهِ الْمُسْلِمِ نَزَّعَ اللهُ مِنْهُ بَرَکَةَ رِزْقِهِ وَ وَکَّلَهُ اِلَی نَفْسِهِ وَاَفْسَدَ‌عَلَیْهِ مَعِیشَتَهٌ؛ 27کسی که به برادر مسلمان خود دشنام دهد، خداوند برکت را از روزی او برمیدارد و او را به خودش واگذار می‌کند و زندگی‌اش را تباه می‌سازد.»
21. کم‌فروشی
رسول خدا (صل الله علیه و آله) فرمود: «اِذَا طُفِّفَتِ الْمِکْیَالُ وَالْمِیزَانُ اَخَذَهُمُ اللهُ بِالسِّنِینَ وَالنَّقْصِ؛ 28 وقتی مردم به کم‌فروشی روی آورند، خداوند هم آنان را با قحطی و کمبود مؤاخذه خواهد کرد.»
22. احتکار
امام صادق (علیه السلام) به نقل از پیامبر (صل الله علیه و آله) می‌فرماید: «اَلْجَالِبُ مَرْزُوقٌ وَالْمُحْتَکِرُ مَلْعُونٌ؛ 29 کسی که ارزاق مردم را می‌آورد، روزی می‌خورد و محتکر، [نفرین شده و] ملعون است.»
پی نوشت:
1) نهج البلاغه، خطبه 143.
2) مستدرک الوسائل، ج 11، ص 376 و بحار‌الانوار، ج 22، ص 453.
3) وسائل الشیعة، ج 17، ص 315 و مستدرک الوسائل، ج 5، ص 279.
4) کافی، ج 5، ص 162 و وسائل الشیعة، ج 17، ص 420.
5) حدائق الناضرة، ج 14، ص 121.
6) الامامة والتبصرة، ابن بابویه قمی، نشر مدرسة الامام المهدی (عج)، قم، ص 176.
7) میزان الحکمة، ج 1، ص 257.
8) بحار الانوار، ج 80، ص 21 و مستدرک الوسائل، ج 3، ص 24.
9) بحار الانوار، ج 89، ص 258.
10) الخَصْب علی وزان الحمل: النماء والبرکة. حاشیه کافی، ج 6، ص 326.
11) همان.
12) نهج الفصاحة، نشر پرهیزکار، قم، چاپ اول، 1385 ش، ص 136، ح 684.
13) وسائل الشیعة، آل البیت، ج 7، ص 160.
14) کافی، ج 4، ص 55.
15) میزان الحکمة، ج 1، ص 1659.
16) کافی، ج 3، ص 505 و وسائل الشیعة، ج 9، ص 26.
17) وسائل الشیعه، ج 16، ص 122.
18) عیون الحکم والمواعظ، ص 338 و میزان الحکمة، ج 4، ص 3420.
19) کافی، ج 5، ص 542.
20) میزان الحکمة، ج 1، ص 257.
21) بحار الانوار، ج 101، ص 293.
22) مستند الشیعة، محقق نراقی، مؤسسه آل البیت، مشهد، چاپ اول، 1451 ق، ج 15، ص 262.
23) کافی، ج 6، ص 322.
24) همان.
25) مجمع البحرین، فخر الدین طریحی، تحقیق سید احمد حسینی، نشر الثقافة الاسلامیة، چاپ چهارم، 1408 ق، ج 4، ص 343. در روایت آمده است: اَلنَّفْخُ فِی الطَّعَامِ یُذْهِبَ الْبَرَکَةَ؛ فوت کردن در غذا برکت [آن] را از بین می‌برد. (مکارم الاخلاق، ص146.)
26) بحار الانوار، ج7، ص354.
27) کافی، ج2، ص325.
28) کافی، ج 2، ص 374 و وسائل الشیعة، ج16، ص 273.
29) وسائل الشیعة، ج 17، ص 424.
